Anadolu’da yaklaşık 20.000 höyük bulunduğu tahmin edilmektedir. Bunların büyük bölümü Bakır ve Tunç çağlarına aittir ve Anadolu tarihinin aydınlanmasında rol oynayacakları kesindir. Buna rağmen ne batılı arkeologlar ne de Türkiye bu Höyüklerin kazılması noktasında hevesli değiller. Luvi Çalışmaları Vakfı başkanı İsviçreli Jeolog Eberhard Zangger’e göre Batının bu politikasının nedeni Batı Kültürü’nün Anadolu kökenlerini gizlemek.
Anadolu’daki höyüklerin büyük kısmı korumasız durumdadır. Çoğunlukla etraflarında çit ve/veya uyarı levhası dahi bulunmaz. Önemli bir kısmı tarım arazilerinin içerisindedir. Büyük bir bölümü define arayıcıları tarafından kısmen veya ciddi hasar verecek şekilde tahrip edilmişlerdir.
Bursa Orhangazi’ye baktığımızda ise elbette başta 8 bin yıllık Ilıpınar gelmekte. Ben yazıp anlamaktan usandım. Ama Orhangazi ve Bursa’yı yönetenler 8 bin yıllık Ilıpınar’ı görmemekte ısrar ediyorlar. Orhangazi’yi turizme açmak için Ilıpınar ve diğer önemli höyüklerden daha iyi fırsat bulamazsınız.
Herkes yazdı-çizdi elinden geldiği kadar Ilıpınar’a dikkat çekmeye çalışıyor. Ama su kaynağından başka görüp dikkat ettikleri konu yok.
Yıllardır tüm yayınlarımda ve yazdığım yazılarda Orhangazi Ilıpınar olayına dikkat çekmeye çalışan ve bir dönem yaptığım yayınlarda da sürekli Ilıpınar olayını gündeme getiren biri olarak hiç olmazsa artık bilinçlerde yer edilmesinden dolayı mutluyum.
Ancak burada herkesin atladığı ve yanıldığı bir konuyu belirtip asıl dikkat edilmesi gereken konuya işaret etmek isterim.
Ne yazık ki Ilıpınar’ın önemini sudan ibaret zannedip su kaynağının kurumasına odaklanarak asıl önemli konuya değinilmedi.
İbre ve dikkat hep su konusuna yöneldi.
Ilıpınar’ı önemli kılan su kaynağı olması değil, içinde barındırdığı tarihi değeri ve sahip çıkamamışlığımızdır.
Velhasılıkelam Ilıpınar su kaynağından ibaret değildir.
Neden değildir?
Ilıpınar‘da yapılan kazılarıda, ilk yerleşimin yaklaşık M.Ö 6000’li yıllara dayandığı keşfedilmiştir. Höyükte toplam 6 yerleşim katı bulunmaktadır. Bulunan bu yerleşim katmanlarındaki araştırmalar sonucunda Ilıpınar‘daki binaların inşaasında bölgenin orman bakımından zengin olması nedeniyle ahşap ve kerpiçin bir arada kullanıldığı keşfedilmiştir.
Ilıpınar Höyüğü kazılarıyla başlatılmıştır. Bu araştırmalar, göreceli kronoloji ile tarihlendirilen Fikirtepe ve Temenye Höyüğü (Pendik) konusunda kesin tarihlendirmeye olanak sağlamıştır. Esasen Ilıpınar, Menteşe Höyüğü, Marmaracık Höyük, Barcın Höyük Fikirtepe Kültürü’nün yayılma bölgesi olarak kabul edilmektedir.
Evet değerli okular su elbette bizim için önemli ancak Ilıpınar’a değer katıp önemli kılan nedeni bu özet bilgi sonrası daha iyi kavradığımızı düşünüyorum.
Şimdi iki önemli tespitle devam edelim.
Bursa’da iki önemli müzeden bahsedeceğim öncelikle sizlere.
İlki Bursa Heykel’de bulunan Kent Müzesi. Müzeye girdiğimizde Bursa’nın tarih şeridi yer alır. Ne hikmetse bir tek Orhangazililerin bir tek farkında olmadığı bir önemle “Bursa’da İlk Ayak İzleri” başlığı ile Bursa’nın geçmişi-tarihi sıralamasında ilk sırada Ilıpınar yer alır. Bursa’nın hatta ve hatta bölgede en eski yerleşim yerini Ilıpınar’la başlatıp geniş bilgilere yer verip görsellerle de geniş bir ayrılmıştır Orhangazi’ye…
Ilıpınar dışında Bursa bölgesinde yer alan höyükler ise “Diğer” başlığı altında fotoğrafsız ve görselsiz şekilde sadece yazı ile belirtilmiştir. Ziyaretin yaptığım ve bahsettiğim Kent Müzesi’nde ki Ilıpınar önemini paylaştığım fotoğraflardan da görebilirsiniz.
İkinci müze ise Merinos’ta yer alan Bursa Göç Müzesidir. Burada da aynı şekilde Bursa tarihi ile bilgiler verilip bir tarih şeridi ile Bursa Göç tarihine girilmiş. Orada çektiğim fotoğrafı da sizlerle paylaşıyorum. Sizlerinde gördüğü üzere daha müzenin girişine konulan “Medeniyete Doğru” başlığı adı altında Bursa’nın tarihinden bahsederken ilk sırada Ilıpınar yer almaktadır. Ilıpınar ile ilgili burada detaylı bilgi verilirken öbür höyükler içinde diğer denilerek Ilıpınar’a atıfta bulunup kısaca bahsedilmiştir.
Durum bu kadar önemli ve ne yazık ki bir tek Orhangazi’yi yıllardır yönetenlerin farkına varmadığı bir yerdir Ilıpınar ve asla su kaynağından ibaret olarak değerlendirilmemelidir.
İşte bu yüzden Ilıpınar’ı su kaynağına hapsetmeyin. Asıl görülmesi gereken ve yazıp çizilmesi gereken konuya odaklanmanız gerekli diye düşünüyorum.
Şu konuyu da özellikle belirtmek isterim:
İlçemizde uzun süreli belediye başkanlığı yapan rahmetli Turgut Ünlü bazı girişimlerde bulundu.
Roma ve Genç Helenistik dönemi bugüne taşıyan höyüğün bulunduğu bölgeyi istemiş, ancak Ankara`dan vize alamamıştı.
Amacı…
Bölgeyi açık hava müzesine dönüştürmekti.
Yıllar önce Ilıpınar`a gittiğimizde gördüğümüz manzara kıyısında çamaşır yıkayan kadınlar ve etrafında oynayan çocuklardı.
Böyle bir tarihi mirasın Orhangazi ile bugüne kadar bütünleşememesi bir talihsizlik olsa gerek.
Çünkü…
Hem İznik Gölü`nün doğusundaki tarih tarlası, hem de batı ucundaki Ilıpınar, 50 milyon turist hedefinin dile getirildiği bir süreçte çok önemli bir rol üstlenebilir.
Yeter ki çok geç kalınan çalışmalar bugün yeniden başlayabilsin…
Bu arada sadece Ilıpınar`da höyük bulunmuyor.
Orhangazi Yeniköy altlarındaki Tepecik Höyüğü, İznik Gölü`nün doğusunda Körüstan, Üyecik Tepe, Karadin höyükleri de var.
Özetle Orhangazi bu adımlarla cazibe merkezi haline gelebilir.