Hayvan Sağlığı Krizi Derinleşiyor: Türkiye Şeffaf Açıklama Bekliyor

Bursa Veteriner Hekimler Odası Başkanı Veteriner Hekim Melike Baysal, ‘Deli Dana’ ‘Şap’ hastalığı başlığı altından basın açıklaması yaptı. Bursa Veteriner Hekimler Odası Başkanı Veteriner Hekim Melike Baysal’ın, “Hayvan Sağlığı Krizi Derinleşiyor: Türkiye Şeffaf Açıklama Bekliyor” başlığıyla paylaştığı açıklama şöyle;

Deli dana (BSE- Bovine Spongiform Encephalopathy – Sığırların süngerimsi beyin yapısıyla karakterize hastalığı) ve Şap hastalıklarıyla ilgili iddialar büyürken Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’nın sessiz kalması kabul edilemez!

2025 yılının mayıs ayından beri ülkemizin gündeminde olan Şap hastalığı ile ilgili aşılamalar yapılsa da yetiştiricilerimizden ve meslektaşlarımızdan gelen bilgiler hastalığın hala sönmediğini, hatta koyun ve keçilerde de ortaya çıkmaya başladığını, koyun ölümlerinin de görüldüğünü ortaya koyuyor.

Şap hastalığı viral bir hastalık olması nedeniyle, özellikle 3 doz aşı ile durdurulabilecek bir hastalık olmasının yanı sıra tüm viral hastalıklarda olduğu gibi (Örn; COVİD 19 pandemisi) karantina ve korunmanın da en az aşı kadar önemli olduğu bir hastalıktır.

Deli dana ise viral olmayıp bir tür hatalı protein yapısının (prion protein) neden olduğu bir hastalıktır ve insanlarda bu hastalığın adı ‘’NEW VARİANT Creutzfeldt-Jakob hastalığı- nv CJD’’ dır. Hastalığın sebebi Deli dana hastalığını taşıyan sığır etinin tüketilmesi olabileceği gibi insandaki genetik mutasyonlar da olabilmektedir.

Yani Bolu ve Ankara’da teşhis konduğunu basın yoluyla öğrendiğimiz CJD hastalığının gerçekten teşhisinin konup konmadığının, konduysa sebebin hayvansal gıda mı yoksa hastaların genetik mutasyonu mu olduğunun acilen kamuoyu ile paylaşılması gerekmektedir.

ŞAP HASTALIĞINDA ET TÜKETİLEBİLİR çünkü hastalık etkeni 70 derece ısıda 35 dakikanın üstünde pişmiş etlerde yaşayamaz, ayrıca hastalık zaten insana çok nadir bulaşır ve bulaşma durumunda enfeksiyon hafif seyreder.

Ancak DELİ DANA ısıl işlem (140 derecede) ya da pişirme yöntemleriyle engellenebilen bir hastalık değildir. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı’nın bir an önce bu durumla ilgili açıklama yapması gerekmektedir.

Bursa Veteriner Hekimler Odası olarak hem hayvan sağlığı ve refahı hem yetiştiricilerimiz hem de yurttaşlarımız adına Şap ve Deli Dana için Sağlık Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’na soruyoruz:

• Ülkemizde son dönemde basına yansıyan Creutzfeldt–Jakob / “deli dana” iddiaları ile ilgili net durum nedir? Ankara ve Bolu kaynaklı haberlerde insan vakalarından söz edilmektedir — Sağlık Bakanlığı bu vakaları resmen teyit ediyor mu? (Medya haberleri mevcuttur).
• Resmî olarak doğrulanmış bir hayvansal BSE veya koyunlarda (Scrapie) vakası var mıdır? Varsa sayısı, tespitin yapıldığı il/ilçe, alınan hayvancılık tedbirleri ve etin piyasaya çıkış durumuna ilişkin detaylar nelerdir?
• Et ve ette kullanılan ürünlerin ithalatı hâlâ devam ediyor mu? İthal edilen hayvansal ürünlerin menşei, kontrol protokolleri, veteriner sağlık sertifikaları ve tespit edildiği durumda uygulanacak geri çağırma / imha prosedürleri nelerdir?
• Şap hastalığı için hayvanlarda ikinci aşılara geçirilmiş midir yoksa hâlâ tek aşı ile mi korunma hedefleniyor? Aşılama oranları bölgesel olarak nedir?
• Eğer hâlâ kontrol altında deniliyorsa: üreticiler neden hâlâ ağır kayıp bildiriyor? (Çiftçiler salgının kontrol altına alınamadığını, hayvan ölümlerini ve ekonomik yıkımı rapor ediyor). Bölgesel örnek: Mustafakemalpaşa / Karacabey çevresinde bildirilen koyun ölümleri. Bu durumun nedenleri nelerdir ve Bakanlık hangi acil destek ve tazminat protokollerini uygulamaktadır?
• Ülkemizde,gıda değeri olan hayvanlarda kalıntı bırakmayan ilaçlar ya da kedi ve köpeklerde takibi gerekmeyen ilaçlar nedeniyle e-reçete gibi sahada uygulanamaz olduğu ispatlanmış sistemlerle veteriner hekimlere ağır para cezaları uygulayan Tarım ve Orman Bakanlığı, ithal etlerdeki ya da tedavi alan şap hastası hayvanlardaki kalıntı izleme ve denetimleri konusunda ne yapmaktadır?
• Şeffaf laboratuvar raporları, izole edilen virüs/serotip verileri ve varsa prion test sonuçları kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

BAKANLIKLAR YANIT VERİNCEYE KADAR YURTTAŞLARIMIZA ÖNERİLERİMİZ:

  Güvenilir, kayıtlı kesimhanelerden ve veteriner hekim kontrollerinden geçmiş et alınız.

  Şüpheli kaynaklı ucuz veya kayıtsız etler satın almayınız.

  Gıda zehirlenmesi dışındaki prion riskleri için pişirme yeterli değildir; fakat resmi kontrollerde temiz bulunmuş etler tüketilebilir.